Васіль Даўжонак
10 мая, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Калі гітлераўская Германія напала на Савецкі Саюз, Васіль Даўжонак толькі скончыў 7 класаў. Ён нарадзіўся ў вялікай сям'і, дзе было 11 дзяцей, у вёсцы Далькавічы Плешчаніцкага раёна Мінскай вобласці (цяпер Лагойскі раён).
З пачаткам акупацыі нямецкімі войскамі Плешчаніц ён быў членам падпольнай піянерска-камсамольскай маладзёжнай групы. А з красавіка 1942-га стаў партызанам атрада "Барацьба" брыгады "Народныя мсціўцы" імя В.Т.Варанянскага. Хлапчукі былі вушамі і вачамі партызан. Пра ўсё, што бачылі і чулі, - дакладвалі народным мсціўцам. А гэта каштоўныя звесткі аб размяшчэнні фашысцкіх войскаў, іх колькасці і перамяшчэннях. Яшчэ былі ў ролі радыё, даносілі землякам праўдзівую зводку з франтоў. Таксама збіралі зброю, якую знаходзілі пасля баёў. І нараўне з дарослымі ўдзельнічалі ў дыверсіях і ваенных аперацыях.
"Гэта было ў чэрвені 1943-га. У вёсцы нечакана з'явіліся немцы з гарнізона Плешчаніц. Сярод іх быў паліцай. Уварваліся ў хату. Бацька хворы ляжаў на печы, за валасы выцягнулі яго ў двор. Патрабавалі аднаго: каб ён сваіх сыноў і дачку Таццяну, якія былі ў партызанскім атрадзе, здаў немцам. Бацька не мог гэтага зрабіць. Білі яго ў жывот, выбілі вочы, абрэзалі вушы. Толку няма. Кінулі яго і паехалі. Пасля гэтага бацька памёр. Я помню сваіх бацькоў-патрыётаў. Паставіў ім помнік. Усім сваім родным. Старэйшы брат загінуў на фронце пры абароне Масквы. Ён быў камандзірам роты. Астатнія ўсе былі задзейнічаны ў асноўным у партызанскіх атрадах. Цяпер у жывых адзін я", - з горыччу гаворыць Васіль Пятровіч.
"З намі на парадзе быў казёл, - усміхаецца, успамінаючы, Васіль Пятровіч. - Ён папаўся нам у баі каля Вілейкі на станцыі Куранец. Гэта была сенсацыя - жывёла на парадзе".
Звалі казла Малыш. Ён быў любімцам партызанскага атрада "Барацьба". Яшчэ б, лічы, баец, толькі асаблівы. Вызначаўся храбрасцю і трываласцю. У час парада ён ішоў у стужцы з фашысцкімі крыжамі. Планавалася, што Малыш згубіцца недзе ўнутры калоны партызан, але казёл сам вырашыў, дзе яму трэба ісці. Калі грымнуў аркестр і прагучала каманда "Да ўрачыстага маршу!", ён вырваўся і прыстроіўся побач з камандаваннем. Уяўляеце, якое захапленне выклікаў ва ўсіх прысутных! Вядома, жывёла не магла не трапіць у аб'ектыў фота- і відэакамер і назаўсёды засталася ў гісторыі. Потым многія расказвалі, што казёл у ордэнах - гэта задума савецкай прапаганды. А на самай справе - сатырычны жарт лясных байцоў.
Кожны тыдзень у газеце "7 дней" і на сайце БЕЛТА мы глядзім на свет вачыма простых беларусаў, якія шчыра любяць сваю справу, сям'ю і краіну. Усе нашы героі ўнікальныя, але іх аб'ядноўвае адно - вернасць сабе і зямлі, дзе яны жывуць.-0-
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
З пачаткам акупацыі нямецкімі войскамі Плешчаніц ён быў членам падпольнай піянерска-камсамольскай маладзёжнай групы. А з красавіка 1942-га стаў партызанам атрада "Барацьба" брыгады "Народныя мсціўцы" імя В.Т.Варанянскага. Хлапчукі былі вушамі і вачамі партызан. Пра ўсё, што бачылі і чулі, - дакладвалі народным мсціўцам. А гэта каштоўныя звесткі аб размяшчэнні фашысцкіх войскаў, іх колькасці і перамяшчэннях. Яшчэ былі ў ролі радыё, даносілі землякам праўдзівую зводку з франтоў. Таксама збіралі зброю, якую знаходзілі пасля баёў. І нараўне з дарослымі ўдзельнічалі ў дыверсіях і ваенных аперацыях.
З вялікім болем Васіль Пятровіч успамінае забойства фашыстамі свайго бацькі Пятра Лавонцьевіча Даўжонка.
16 ліпеня 1944 года Васіль Пятровіч быў у шэрагах тых, хто горда крочыў у страі народных мсціўцаў на партызанскім парадзе ў Мінску. Права адкрываць парад сярод 30 партызанскіх брыгад і 2 асобных атрадаў атрымала брыгада "Народныя мсціўцы" імя В.Т.Варанянскага. Усіх перапаўнялі радасць і захапленне.
Звалі казла Малыш. Ён быў любімцам партызанскага атрада "Барацьба". Яшчэ б, лічы, баец, толькі асаблівы. Вызначаўся храбрасцю і трываласцю. У час парада ён ішоў у стужцы з фашысцкімі крыжамі. Планавалася, што Малыш згубіцца недзе ўнутры калоны партызан, але казёл сам вырашыў, дзе яму трэба ісці. Калі грымнуў аркестр і прагучала каманда "Да ўрачыстага маршу!", ён вырваўся і прыстроіўся побач з камандаваннем. Уяўляеце, якое захапленне выклікаў ва ўсіх прысутных! Вядома, жывёла не магла не трапіць у аб'ектыў фота- і відэакамер і назаўсёды засталася ў гісторыі. Потым многія расказвалі, што казёл у ордэнах - гэта задума савецкай прапаганды. А на самай справе - сатырычны жарт лясных байцоў.
Калі пайшоў у адстаўку, наш герой адкрыў у сабе яшчэ і пісьменніцкі талент. Васіль Даўжонак - аўтар шматлікіх манаграфій, нарысаў і артыкулаў па ваеннай гісторыі і навуцы.
Васіль Даўжонак - чарговы герой нашага праекта "Беларусы ў кадры". У наступным годзе яму споўніцца 100 гадоў. Біяграфія Васіля Пятровіча - адлюстраванне гісторыі нашай краіны: юны партызан, удзельнік парада ў Мінску ў 1944-м, сведка супраць ката Хатыні і іншых памагатых фашызму, цяпер - захавальнік святой памяці аб вайне.
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
